De geschiedenis van Roots aan de Zaan in een notendop.
2003-2005: oer-Roots: Grolloo
Koen en Renate (respectievelijk Zaandam 1968 en Hoofddorp 1971) gingen in 2002 samenwonen in het Drentse Grolloo, waar ze regelmatig bezocht werden door vriend Dick Barlage (Amsterdam 1954).
Daar, in het hol van Cuby + Blizzards (buren, als er geen drie decennia tussen hadden gezeten!), werd het idee geboren een muziekfestival op poten te zetten in de zaal naast stamcafé Hofsteenge: Folk Grolloo (1 maart 2003).
Met recht een sprong in het diepe: optredenden waren Simon Nicol & Ric Sanders, Iain Matthews & Ad Vanderveen, Sido Martens en folkrocksensatie Little Johnny England.
Die herfst trouwden Koen en Renate en was er een openbaar vervolg-/huwelijksconcert met Fairport Convention (8 november 2003). Andere concerten in Grolloo volgden in de twee jaar daarop: zowel Iain Matthews als Ad Vanderveen (& The O’Neils) kwamen apart van elkaar terug, alsook andermaal Fairport Convention … maar ook Show Of Hands kwam langs.
Eind 2005 doofde het vuur, omdat de gehoopte animo achterbleef bij de verwachting – er werd aardig wat geld op verloren, dit viel zo niet staande te houden. In 2007 keerden Koen en Renate terug naar Zaandam, een Drenthe-droom armer maar twee kinderen rijker.
2012: Zaandam
Het bleef kriebelen. Er was dan wel aardig wat geld verloren met de muzikale avonturen in Grolloo, maar wat bleef was de voldoening: dat hadden we toch maar mooi neergezet. In het najaar van 2012 zijn Koen en Dick voorzichtig rond gaan kijken naar een mogelijk nieuwe concertlocatie, die aanvankelijk niet eens in de Zaanstreek zou zijn. Lexmond, Purmerend en Wormer werden overwogen, en afgeketst. Het moest vooral dichter bij huis!
Een toevallig gelezen concertaankondiging in het Noordhollands Dagblad leidde op oudejaarsdag 2012 naar Serah Artisan in het monumentale, ooit door Claude Monet geschilderde gebouw bij de Wilhelminasluis in Zaandam. Daar troffen ze Cees. En dat klikte, die zag het wel zitten. Financieel werd de concertorganisatie wat meer solide gemaakt, nu met subsidie en sponsoring… en op 12 maart 2013 togen Koen en Renate naar een die dag ijskoud en leeg Dronten waar de goedkoopste notaris leek te zitten, teneinde Stichting Roots aan de Zaan op te zetten. We konden beginnen.
2013-2014: Serah Artisan
Zangeres Linde Nijland, haar partner Bert Ridderbos en voormalig Fungus-voorman Fred Piek knipten het spreekwoordelijke lint als trio door met een eerste Roots aan de Zaan optreden op 7 april 2013. Twee maanden later waren de Ierse Henry Girls de eerste internationale act. Dit alles voelde goed, smaakte naar meer en het eerste volwaardige concertseizoen, waarin maandelijks minimaal één concert werd gegeven, werd op poten gezet. Aanvankelijk met of via mensen-die-we-kenden, later wat breder georiënteerd, want al doende leert men.
Voorafgaand aan avondconcerten werd in dat prille begin steevast Indonesisch gegeten bij de onvolprezen Keuken van Von, waarvan eigenaresse (Y)Von(ne) tevens mede-eigenaar was van Serah Artisan – na middagconcerten was er van haar in de concertzaal een Indonesisch buffet, eveneens voor bezoekers. In de concertarchief-pagina meer over deze optredens (veelal met clips).
Toen de Amerikaanse groep Larkin Poe op 10 juli 2014 het veertiende Roots aan de Zaan concert verzorgde, wisten wij nog niet dat het de finale van Serah Artisan was, dat enkele weken later de deuren sloot (net als die Keuken van Von).
2014-2016: De Vermaning
We moesten met spoed iets anders vinden: Serah Artisan stopte in augustus en we hadden twee optredens in september.
Gelukkig was vervanging (én plek in de agenda) redelijk snel gevonden in een nog monumentaler (en nog ouder) pand, namelijk De Vermaning aan de Westzijde in Zaandam. De temperatuur was er nogal eens een probleem (het was er of heel koud, of loeiwarm, in onze herinnering), maar dat werd ruim gecompenseerd door de geweldige ambiance van de uit de 17e eeuw daterende kerk. Diverse malen zijn we zo goed als uitverkocht geweest in die toch best grote zaal, met bijvoorbeeld Fairport Convention in september 2014 (die dus al tweemaal eerder in Grolloo optraden) en CCC Inc. in december 2015.
Helaas waren de omstandigheden zo, dat we begin 2016 uit financieel lijfsbehoud heel plotseling genoodzaakt werden te stoppen. Een periode om grijze haren van te krijgen. Inmiddels had in de organisatie van Roots aan de Zaan Dick (die overigens nog steeds waar nodig een helpende hand is) het stokje overgedragen aan Edvard de Groot (Bergen NH, 1954), voorheen bezoeker, sindsdien presentator.
In december 2018 waren we terug in de Vermaning, omdat een andere uitbater de scepter zwaaide. Maar na het fantastische concert van Gryphon zijn we er weer uitgestapt. Inmiddels is het management van het voormalige kerkgebouw overigens al een tijd in handen van anderen.
Voor kleinschaliger concerten bleek De Vermaning, met plek voor minstens tweehonderd bezoekers, al snel veel te groot. We kozen al in 2014 voor opdeling: twee zalen – één grote en één kleine locatie.
2014-2019: De Kleine Waarheid via Grooswijck en Zaantheater
Voormalig restaurant De Kleine Waarheid aan de historische Klauwershoek bleek vanaf eind 2014 een uitkomst te zijn. Pittoresk met die karakteristieke koepel had het een capaciteit van ongeveer zeventig zitplaatsen, ideaal voor de intiemere concerten. Inmiddels waren we er wel achter gekomen dat je gewoon geen honderden mensen moet verwachten bij dit soort concerten. Honderd, ja, soms, of hooguit tweehonderd, als het een grotere naam is. Vaak veertig, vijftig bezoekers. En dat is prima. Klein maar fijn, daar is niets mis mee, en daar de zaal niet groot was kon het in De Kleine Waarheid toch goed druk aanvoelen.
Andere locaties waren de als opvolger van Serah Artisan bedoelde, maar slechts heel kort bestaan hebbende Zaal Grooswijck te Zaandijk (Brian McNeill, 2015) – en het Zaantheater, met wie er een prima samenwerking was tussen 2015 en 2017 die enkel door subsidieregelgeving gestopt werd, maar verder uitstekend beviel: hier traden Jo Hamilton (2015), The Unthanks (2016) en Altan (2017) op in de Forbo Flooringzaal. Had het destijds aan het Zaantheater én aan ons gelegen, dan zou dat zeker een optie voor grote acts gebleven zijn. Het lot (lees: de regels) besliste anders.
2016-2020 FluXus: De Verkadezaal
Toen de samenwerking met De Vermaning begin 2016 plots stopte, moesten we toch iets zien te vinden voor onze grotere concerten, want op de destijds langere termijn zou niet alles in onze andere zaal De Kleine Waarheid hebben gepast. Een reddingsboei kwam vanuit het plaatselijke kunstencentrum FluXus. In het gebouw van de muziekschool, op een steenworp afstand van De Vermaning, bleek een heus theater te huizen, met 150 zitplaatsen: qua capaciteit ideaal.
Ons eerste concert daar was Fotheringay in september 2016. Toegegeven, het gebouw uit de jaren tachtig miste de sfeer en ambiance van de vorige (historische) locaties, maar logistiek en qua algehele samenwerking was het heel erg te prefereren. Niettemin zwaaiden we er in september 2018 (even) af na het concert van Martin & Eliza Carthy: er was afscheid met bloemen, en we zouden (na een rits kleinschaliger optredens in De Kleine Waarheid) retour Vermaning gaan.
Lang verhaal kort: dat plan crashte, en we keerden dankbaar terug. Inclusief die kleinschaliger optredens: we stopten met de verdeling over twee locaties. Vanaf september 2019 was De Verkadezaal onze enige zaal.
2020-2021: corona
Het seizoen 2019-2020 was grotendeels een plaatje: diverse goedbezochte concerten in rimpelloos vaarwater op een voor ons prettige plek. Wie had kunnen bevroeden wat er om de hoek lag?
De laatste song die klonk was ironischer wijze Ernst Jansz’ Tijd Genoeg, op 29 februari 2020 (een opname hiervan is in het concertarchief te zien). Corona kwam en zowel Renate als Koen zaten op de eerste rang. Koen kwam in die eerste golf in het ziekenhuis al snel op de intensive care te liggen, net een maand na dat laatste Roots-concert … maar overleefde en schreef er een boek over, met de titel Stapt Een Vrouw In De Trein.
Qua Roots aan de Zaan was er natuurlijk een lange reeks aan keer op keer uitgestelde concerten: aanvankelijk door lockdowns, later door het uitblijven van enige kaartverkoop van betekenis (maar ook Brexit brak op). Maar aan alles kwam een eind.
2021-heden FluXus: De Pasveerzaal
Sinds de start van het seizoen 2022-2023 (het eerste ononderbroken seizoen sinds lange tijd) zitten we weer in de lift. Althans zo voelt het, na een aarzelend begin. Er is een broekriem aangehaald na een financiële aderlating (onze sponsor, een belangrijke pijler, stopte met het bedrijf), die opgevangen is met, hoe kan het ook anders, bezuinigingen.
Deden we vroeger elf, twaalf concerten tussen september en juni (soms juli), nu doen we het maandelijks tussen oktober en mei: acht maal ziel en zaligheid erin.
Met technische rugdekking van Erik de Jong (geluid) en Piet Jetses (licht), en met FluXus-hulp van Moon en Ria, gaan we door – tot het niet meer kan, cq we niet meer kunnen.
Koen, Renate en Edvard
zomer 2023
